Propositions #4: Unpacking Aesthetics and the Far Right

Propositions #4: Unpacking Aesthetics and the Far Right is deel van BAK’s langlopende artistieke onderzoekstraject en platform voor samenkomst Propositions for Non-Fascist Living (2017–2020), ingegeven door de huidige opkomst van hedendaagse vormen van fascisme. Dit is de vierde performatieve conferentie in de reeks en brengt kunstenaars, theoretici en schrijvers samen om de huidige verbanden tussen kunst en naar fascisme neigende esthetieken te ontleden.

Het politieke landschap in Europa en Noord-Amerika staat vol met vormen van fascisme waarvan het nihilisme levendig het alledaagse leven in sijpelt. Dit zijn vormen van fascisme – post-/neo-/crypto- of proto-fascismes – zonder een (zichtbaar) duidelijk uitgesproken ideologie. De narratieven hiervan sluiten vanuit politiek oogpunt misschien niet op elkaar aan, maar esthetisch gezien is er wel een samenhang: ze liëren zich aan of verenigen zich met objecten, idiomen of bewoordingen en zetten een giftige koppeling tussen anti-establishmentdenken en onverbloemd racisme en misogynie in werking. Dit roept de volgende vragen op: zijn hedendaagse vormen van fascisme esthetisch of emotioneel gestructureerd, in plaats van volwaardige politieke doctrines? Hoe kunnen we de verbindingen beschrijven tussen kunstvorm en extreemrechtse ideologieën die zich vormen onder neoliberaal beleid? Is het mogelijk om overeenkomsten te zien met artistieke bewegingen uit begin twintigste eeuw die ambivalente laboratoria werden voor toekomstige vormen van fascisme?

Met bijdragen van: kunsthistoricus en criticus Larne Abse Gogarty; kunstenaar Kader Attia; schrijver en kunsthistoricus Angela Dimitrakaki en schrijver en curator iLiana Fokianaki; schrijver, curator en musicus Morgan Quaintance; schrijver en cultureel theoreticus Ana Teixeira Pinto; kunsthistoricus en onderzoeker Harry Weeks; en kunsthistoricus Giovanna Zapperi.

Bekijk hier hier de handout met het programma.

Programma

Centraal Museum, Utrecht

10.30–12.00: Preview van de tentoonstelling  Erich Wichman, Vrije radicaal met Bart Rutten, directeur van het Centraal Museum, en finissage van de tentoonstelling De wereld van Pyke Koch, met een bescheiden brunch in het museumcafé.

BAK, basis voor actuele kunst, Utrecht

12.00–12.30
Deuren open, koffie en thee

12.30–12.45
Welkomstwoord
Maria Hlavajova

12.45–13.30
Myth Versus History: Some Notes on Italian Futurism
Lezing door Giovanna Zapperi
Giovanna Zapperi kijkt naar het Italiaanse futurisme als een relevant historisch voorbeeld van de relatie tussen kunst en fascistische ideologie begin twintigste eeuw. Zapperi ziet futurisme als een esthetisch laboratorium voor de historische opkomst van fascisme in modern Italië, met specifieke focus op de obsessie van futurisme met het mannelijk lichaam, tijd en technologie. De gendered dialectiek tussen verleden en heden, die kan worden waargenomen in geschriften van dichter F.T. Marinetti en in werken van kunstenaar Umberto Boccioni, vormt de kern van de herindeling van de geschiedenis door het futurisme. Zelfs toen diens avantgardistische geest in de late jaren 20 en jaren 30 werd gemarginaliseerd ten gunste van de typisch monumentale esthetiek van de ventennio, kwam fascisme nooit helemaal van futurisme af: diens representatie van mythe versus geschiedenis werd een van de fundamentele kenmerken van het Italiaans fascisme.

13.30–14.15
Capitalist-Positive and Fascist-Curious
Lezing door Ana Teixeira Pinto
In de afgelopen jaren heeft het ethos van de technische industrie een metamorfose ondergaan – van het door de markt verdwaasde optimisme van zakenmagnaat Bill Gates tot het digitale feodalisme gerepresenteerd door reactionairen en cyber-monarchen uit het California Bay Area. Als, zoals filosoof Walter Benjamin stelde, “elke opkomst van fascisme getuigt van een gefaalde revolutie”, kan worden gezegd dat de opkomst van crypto-fascistische neigingen in de technische industrie getuigt van het falen van de ‘digitale revolutie’, waarvan de beloften niet werden vervuld. Vanuit dit perspectief kan de mix van cyber-obscurantisme, extreemrechtse esoterie en paranoïde denkbeelden die online zo populair is, gelezen worden als een morbide symptoom van deze voortdurende transformatie.

14.15–15.15
Lunch

15.15–16.00
Our Cultic Milieu
Lezing door Morgan Quaintance (via Skype)
Welke omstandigheden faciliteren de deelname en loyaliteit van een individu aan reactionaire, fascistische en extremistische groeperingen? Conventionele sociale, culturele of economische ontevredenheden worden vaak gepresenteerd als de meest betrouwbare en vruchtbare gronden om motivaties te achterhalen. Morgan Quaintance overweegt een vierde, in de vorm van het ‘cultische’. Met behulp van socioloog Colin Campbells notie van een ‘cultisch milieu’ – een sociale omgeving bestaande uit groepen die vasthouden aan afwijkende en esoterische systemen van politieke, wetenschappelijke, religieuze of sociaal-culturele ideeën – overdenkt Quaintance het idee dat de verkenning van het verdere bereik van zulke gebieden (waarschijnlijk de activiteit waaruit veel op onderzoek gebaseerde hedendaagse kunst voortkomt) psychisch gevaarlijk kan zijn. Kortom, het ‘cultisch milieu’ kan als ingang dienen voor lidmaatschap van en deelname aan het fascistisch forum.

16.00–17.00
Discussie tussen Morgan Quaintance, Giovanna Zapperi en Ana Teixeira Pinto, gemodereerd door Harry Weeks

17.00–17.30
Koffie en thee

17.30–18.30
Coherence and Complicity: On the Wholeness of Post-Internet Aesthetics
Keynote door Larne Abse Gogarty
In haar lezing periodiseert en definieert Larne Abse Gogarty hoe elementen in post-internet kunst, muziek en mode schijnbaar versmolten zijn met aspecten van een groeiende fascistische cultuur in Europa en de Verenigde Staten. Abse Gogarty suggereert dat deze ontwikkeling ten minste deels afhankelijk is van de eenheid van die cultuur, waarin esthetische coördinaten door verschillende vormen bewegen: van videokunst tot elektronische muziek en van comedy tot schoeisel. Deze continuïteiten hebben een sterke set van stilistische en tonale grondslagen voortgebracht, die deze cultuur gemakkelijk grijpbaar maken en tegelijkertijd oneindig toegankelijk voor imitatie en toe-eigening. Hoewel ze de retrospectieve bewering van een altijd aanwezig fascisme binnen het genre vermijdt, beargumenteert Abse Gogarty dat de samenhang van de post-internet esthetiek desalniettemin wordt aangedreven door een gebrek aan aandacht voor het verband tussen esthetische vorm en politieke verantwoordelijkheid.

18.30–19.00
OMG, Does Every Woman Adore a Fascist? 
Didactisch toneelstuk voorgedragen Angela Dimitrakaki en iLiana Fokianaki
Dichter Sylvia Plaths beroemde en beruchte woorden “every woman adores a fascist,” in haar gedicht Daddy (1962), bezorgen ons nog steeds nachtmerries. Is dit waar? Wie wordt bedoeld met “every woman”? En, zoals minstens één wetenschapper vermoedt: is het eigenlijk een gedicht over Mommy? Dit zijn enkele van de brandende vragen waaraan al dan niet aandacht wordt besteed in deze dialoog, waarin thema’s als fascisme en seks de boventoon voeren. Hierin refereert ‘seks’ al dan niet naar de ervaring van seks of de ervaring van het belichamen van onderscheidende seksuele kenmerken, terwijl ‘fascisme’ altijd en op onomwonden wijze naar een politiek refereert. Sleutelkwesties zijn de vragen wat deze ‘politiek’ inhoudt, en of deze politiek iets te maken heeft met kunst, ook wel bekend als ‘sublimering’. Dit dialogisch toneelstuk is geïnspireerd door verschillende gebeurtenissen en processen, waaronder: 0. De geschiedenis van het patriarchaat als de geschiedenis van seksualisering van macht over; 1. Angsten die feministisch kunstcriticus Carla Lonzi en feministisch kunstenaar Valerie Solanas hadden over kunst; 2. Een vrouw die Dimitrakaki in 2016 in Helsinki ontmoette, en die zij beschreef in een lang essay over hedendaags fascisme in Berlin Quarterly 5 (herfst 2016); en 3. De filmdocumentaire Golden Dawn Girls (Håvard Bustnes, 2017).

19.00–20.00
Diner

20.00–20.30
Decompartmentalizing Knowledge 
Kader Attia
Als fascisme gegrond is in compartimentering – van gevoelens, stromen, territoria – dan zou antifascisme een decompartimentering moeten bevatten. Dit is de rol van de ‘Anti-Institution’. In deze lezing-performance brengt Attia de snijpunten van kolonialisme, imperialisme en het extreemrechtse in kaart, en gaat hij gedetailleerd in op collectief werk van La Colonie, Parijs, waar hij onderdeel van uitmaakte, en hun pogingen om de kloof tussen de academische wereld en activisme te overbruggen.

20.30–21.30
Plenair gesprek gemodereerd door Angela Dimitrakaki

21.30–22.00
Borrel

Ter gelegenheid van deze performatieve conferentie opent het Centraal Museum, Utrecht van 10.30 tot 12.00 uur zijn deuren voor een bescheiden brunch in het museumcafé en biedt een preview van de tentoonstelling Erich Wichman: Vrije radicaal (17 maart–24 juni 2018). De opening van de tentoonstelling valt samen met het slotweekend van De wereld van Pyke Koch (17 november 2017–18 maart 2018), een tentoonstelling met werk van Koch, een Nederlands kunstenaar uit de twintigste eeuw die, net als Wichman, geïnteresseerd was in het Italiaanse fascisme tijdens het interbellum.

BAK’s tentoonstelling Matthijs de Bruijne: Compromiso Político, met ook werk van Jeremy Deller, Piero Gilardi en Mierle Laderman Ukeles (10 februari–15 april 2018) is te zien en toegankelijk voor deelnemers aan de conferentie.

Reserveer hier je plaats via Eventbrite voor deelname aan de performatieve conferentie. Er zijn gratis kaarten beschikbaar. Het solidariteitsfonds voor dit programma sponsort gezamenlijk de aanwezigheid van hen die zich anders geen toegangskaart kunnen veroorloven. Indien je de mogelijk ziet, kun je een solidariteitskaart sponsoren bij aankoop van je eigen reservering.

De voertaal van de performatieve conferentie is Engels.

Propositions #4: Unpacking Aesthetics and the Far Right is een tweeledige performatieve conferentie die is samengesteld door BAK, basis voor actuele kunst, Utrecht in samenwerking met La Colonie, Parijs. Het evenement is geconceptualiseerd door Ana Teixeira Pinto en Giovanna Zapperi in samenwerking met Angela Dimitrakaki en Harry Weeks, die de co-redactie voeren over een aan het onderwerp gewijd nummer van Third Text. Het eerste deel van de conferentie is samengesteld in samenwerking met Centraal Museum, Utrecht. Het tweede deel van de conferentie vindt plaats in La Colonie op 9 mei 2018.

BAK’s activiteiten worden mede mogelijk gemaakt door financiële bijdragen van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Gemeente Utrecht.

BAK’s hoofdpartner op het gebied van onderwijs en onderzoek is Hogeschool voor de Kunsten Utrecht.