Matthijs de Bruijne: Compromiso Político
Met ook werk van Jeremy Deller, Piero Gilardi en Mierle Laderman Ukeles
Opening: 10 februari 2018, 17.00
Bij BAK, basis voor actuele kunst in Utrecht presenteren wij Matthijs de Bruijne: Compromiso Político, de eerste tentoonstelling in ons nieuwe gebouw. De tentoonstelling bevat werk van De Bruijne alsook van Jeremy Deller, Piero Gilardi en Mierle Laderman Ukeles. Het vindt plaats in een geïmproviseerde omgeving te midden van de renovatie van ons gebouw, zodat we de ervaring van de transformatie kunnen delen met het publiek.
De Bruijne bevraagt voortdurend de grenzen van het kunstveld door middel van op proces gebaseerde, politiek-artistieke experimenten met meervoudig auteurschap. Al meer dan vijftien jaar ontwikkelt hij zijn artistieke praktijk in uiteenlopende sociale contexten en gaat hij langdurige samenwerkingen aan met sociale bewegingen, groepen en organisaties die buiten de traditionele kunstinstellingen staan. Na zijn werk in Argentinië (begin jaren 2000) en China (2007–2008) startte De Bruijne een grootschalige en langdurige samenwerking met de Vakbond van Schoonmakers FNV. Een groot deel van Matthijs de Bruijne: Compromiso Político is gewijd aan deze samenwerking (2011–heden) en analyseert manieren om kunst en sociale strijd samen te brengen. In de tentoonstelling wordt gezocht naar verbindingen tussen artistieke praktijk en politieke basisbewegingen in de gedeelde onderliggende ervaring van precariteit; in vormen van representatie en protest; en in het verlangen naar nieuwe beelden en verbeeldingen die werken naar sociale rechtvaardigheid.
De titel van de tentoonstelling, Compromiso Político, is een voorstel om het idioom ‘sociaal geëngageerde kunst’ en de compromissen waartoe deze uitdrukking vaak leidt te omzeilen. In dergelijke kunst circuleren de talen en vormen van sociale strijd vrijwel uitsluitend binnen het domein van de artistieke canon. Compromiso betekent in het Spaans een toewijding en verplichting, een toewijding aan zowel politiek als kunst. De Bruijne verklaart: “een compromiso político is een manier om naar hetzelfde politieke doel toe te werken en samen te werken als deel van zowel de beweging als het instituut kunst. Hiermee staat het in contrast met de vrijblijvendheid van sociaal geëngageerde kunst.”
Met de werken van Deller, Gilardi en Laderman Ukeles gaat de tentoonstelling verder in op verschillende onderwerpen. Gilardi’s werken verkennen het idee van protest en de manier waarop kunstenaars de potentie hiervan kunnen vormgeven. Deller duikt in het hedendaags fenomeen van het nulurencontract dat hij ziet als een nieuwe barbarisering van arbeid. In Touch Sanitation (1979–1980) reflecteert Laderman Ukeles op de jaren die zij als artist-in-residence heeft doorgebracht bij de New York Department of Sanitation. Dit werk is van cruciaal belang in de genealogie van De Bruijne’s praktijk. Het belicht zijn pogingen om de gemeenschappelijke ruimte van schoonmakers, huishoudelijk werkers en kunstenaars te definiëren als een collectieve ruimte van aandacht, waarin de machtsrelaties die het leven domineren op andere wijze verbeeld en belichaamd kunnen worden.
Een filmprogramma met kunstenaarsfilms complementeert Matthijs de Bruijne: Compromiso Político iedere zaterdag en zondag tijdens de tentoonstelling (uitgezonderd 17 maart en 1 april), van 14.00–17.00 uur in het auditorium van BAK. Het programma bestaat uit De Bruijne’s film Het Museum van De Straat (2013); historische documentatie van Laderman Ukeles’ performances Touch Sanitation (1979–1980), New York en Vuilniswagendans (1985), Rotterdam; en Dellers muzikale documentaire Promotional Film for All that is Solid Melts into Air (2014). Entree voor iedere filmvertoning is gratis voor bezoekers die entree voor de tentoonstelling hebben betaald.
Teksten van kunstenaar Graciela Carnevale, onderzoeker en NGO-werker Lin Zhibin en een gesprek tussen de president en vice-president van de Vakbond van Schoonmakers FNV, Khadija Hyati en Tim Edwards ‒ Matthijs de Bruijne’s samenwerkingspartners bij verscheidene projecten ‒ zijn beschikbaar in de tentoonstelling.
Aansluitend hierop wijdt onze Utrechtse mediapartner Stranded FM—Unconventional Online Radio zendtijd aan de tentoonstelling. Op 16 februari van 18.00–20.00 uur wordt het audiostuk Radio Den Dolder (2004) van De Bruijne uitgezonden samen met een introductie en muziekselectie, 10 Porciones (10 Porties) door de kunstenaar. Op 24 januari van 15.00–16.00 uur bespreken de kunstenaar en BAK’s curator Matteo Lucchetti live de tentoonstelling. Bezoek www.stranded.fm of Stranded FMs Facebook-pagina om de uitzendingen te volgen of de opnames te beluisteren.
Tijdens de tentoonstelling gebruikt de Vakbond van Schoonmakers FNV het gebouw voor bijeenkomsten.
Deze tentoonstelling is gecureerd door BAK-curator Matteo Lucchetti.
We willen graag onze dank uiten aan Ronald Feldman Fine Arts, Inc., New York en Museum Catharijneconvent, Utrecht, voor hun hulp bij deze tentoonstelling. Ook dank aan The Modern Institute, Glasgow en Fondazione Centro Studi Piero Gilardi, Turijn.
Matthijs de Bruijne: Compromiso Político vormt onderdeel van het langlopende onderzoekstraject Propositions for Non-Fascist Living (2017–2020).
Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door financiële bijdragen van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Gemeente Utrecht.
